Waarom deze spellingvraag zo vaak voorkomt
Als je in het Nederlands schrijft of spreekt, loop je vroeg of laat tegen werkwoorden aan die lastig te vervoegen zijn. Een veelgestelde vraag is: moet je zeggen "afgesproken" of "afgespreekt"? Hoewel het antwoord eigenlijk vrij simpel is, maken veel mensen hier een fout in omdat het werkwoord ‘afspreken’ niet direct in alle vormen logisch klinkt. In dit artikel leggen we je stap voor stap uit wat de juiste vorm is en waarom.
De stam en het voltooid deelwoord van afspreken
Om te begrijpen waarom het ‘afgesproken’ is en niet ‘afgespreekt’, kijken we naar het werkwoord ‘afspreken’. De stam van ‘afspreken’ is ‘spreek’, maar als samengesteld werkwoord verandert dat naar ‘spreken’ met ‘af’ ervoor. ‘Spreken’ is een onregelmatig werkwoord. De verleden tijd is ‘sprak’ en het voltooid deelwoord is ‘gesproken’. Bij samengestelde werkwoorden, zoals ‘afspreken’, gebruik je dus: afgesproken.
Verleden tijd vs. voltooid deelwoord
In de verleden tijd zeg je: “Wij spraken iets af.” In de voltooid tegenwoordige tijd wordt dat: “Wij hebben iets afgesproken.” Hier zie je dat 'afgesproken' correct is als voltooid deelwoord. De vorm ‘afgespreekt’ bestaat niet in correct Nederlands. Deze verwarring ontstaat waarschijnlijk doordat mensen hem proberen te vormen alsof het een regelmatig werkwoord is, waarbij je in de verleden tijd een -te of -de toevoegt, zoals bij 'werken' → 'werkte'.
Waarom kiezen mensen toch voor 'afgespreekt'?
Er zijn meerdere redenen waarom mensen 'afgespreekt' gebruiken. Eén daarvan is fonetische verwarring. In spreektaal klinkt ‘afgesproken’ en ‘afgespreekt’ misschien niet altijd even verschillend voor iedereen, zeker als dialecten of accenten een rol spelen. Daarnaast worden werkwoordvervoegingen steeds minder intuïtief wanneer de Nederlandse taal minder nadruk krijgt in het onderwijs of in het dagelijks gebruik via sociale media.
Tips om werkwoordspelling beter te leren
Wil je zeker weten dat je altijd goed zit met werkwoordvervoegingen? Leer de basisregels van de Nederlandse spelling goed, vooral de onregelmatige werkwoorden. Wees niet bang om het op te zoeken als je twijfelt. Websites zoals het Groene Boekje, Onze Taal of taaladvies.net bieden duidelijk uitleg over de juiste vormen. Ook kun je ezelsbruggetjes maken: onthoud bij 'afspreken' dat je gewoon denkt aan 'spreken' → 'gesproken', dus 'afgesproken'.
Samengevat: dit is de juiste vorm
Na het lezen van dit artikel weet je dat 'afgesproken' de correcte vorm is van het voltooid deelwoord van ‘afspreken’. De vorm 'afgespreekt' is incorrect en wordt officieel niet gebruikt in geschreven of gesproken Algemeen Nederlands. Door te begrijpen waar de vorm vandaan komt en waarom deze verwarring optreedt, kun je dit soort fouten in de toekomst makkelijk voorkomen.
